Czy Twoja firma wie, kiedy zgłosić transakcję do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF)? W ostatnich latach GIIF regularnie odpowiada na pytania dotyczące obowiązków raportowania wynikających z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu1, powszechnie znanej jako ustawa AML. Szczególnie często pojawiają się wątpliwości dotyczące transakcji przekraczających równowartość 15 000 euro. Przyjrzyjmy się kluczowym punktom, które musisz znać, by uniknąć problemów w obszarze AML.
Raportowanie transakcji AML: Jakie transakcje gotówkowe podlegają zgłoszeniu do GIIF?
Komunikat GIIF2 jasno precyzuje, że obowiązek raportowania transakcji powyżej równowartości 15 000 euro dotyczy wyłącznie wpłat i wypłat gotówkowych. Niezależnie od tego, czy gotówka jest przyjmowana do kasy instytucji obowiązanej, czy deponowana na rachunku płatniczym przez nią prowadzonym, jeśli przekracza ten próg, należy ją zaraportować zgodnie z przepisami AML.
Wpłaty gotówkowe w kontekście AML:
GIIF wyróżnia dwie główne sytuacje, w których wpłata gotówkowa wymaga zgłoszenia:
- Wpłata na rachunek płatniczy: Jeśli klient dostarcza gotówkę, która jest deponowana na rachunku płatniczym prowadzonym przez instytucję obowiązanej (będącą dostawcą usług płatniczych), należy zaraportować transakcję, oznaczając kodem rodzaju transakcji = ’02’ i podając numer rachunku.
- Przykład: Klient banku X wpłaca gotówkę na swój rachunek w tym banku.
- Wpłata do kasy: Gdy klient dostarcza gotówkę bezpośrednio do kasy instytucji obowiązanej (bez deponowania na rachunku płatniczym), należy zaraportować transakcję, oznaczając kodem rodzaju transakcji = ’12’, a pole numeru rachunku pozostaje niewypełnione.
- Przykład: Klient płaci gotówką w kasie przedsiębiorcy za towar.
Wypłaty gotówkowe w kontekście AML:
Podobnie jak w przypadku wpłat, GIIF określa dwa scenariusze dla wypłat gotówkowych:
- Wypłata z rachunku płatniczego: Jeżeli klient otrzymuje gotówkę, która była zdeponowana na rachunku płatniczym prowadzonym przez instytucję obowiązanej, transakcja musi być zaraportowana z kodem rodzaju transakcji = ’01’ i numerem rachunku, z którego dokonano wypłaty.
- Przykład: Bank X wypłaca gotówkę klientowi A z jego rachunku.
- Wypłata z kasy: Gdy klient otrzymuje gotówkę bezpośrednio z kasy instytucji obowiązanej (bez związku z rachunkiem płatniczym), transakcja podlega raportowaniu z kodem rodzaju transakcji = ’11’, a pole numeru rachunku pozostaje niewypełnione.
- Przykład: Klient w kasynie otrzymuje gotówkę za żetony.
Zgodność z AML: Czego nie raportujemy jako wpłaty/wypłaty gotówkowej?
Komunikat GIIF rozwiewa wiele wątpliwości dotyczących tego, co nie jest traktowane jako wpłata lub wypłata gotówkowa w rozumieniu art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy AML:
- Przelewy i transfery środków: Potoczne rozumienie “wpłaty na konto” jako przelewu środków na konto (szczególnie prowadzone w innej instytucji) odnosi się do transferu środków, który jest raportowany jako oddzielny rodzaj transakcji przez instytucję wykonującą transfer (art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy AML).
- Wymiana walut: Przedstawienie gotówki do wymiany w kantorze nie jest wpłatą, a odebranie gotówki po wymianie nie jest wypłatą. Jest to część transakcji kupna/sprzedaży wartości dewizowych, która podlega raportowaniu na podstawie art. 72 ust. 3 ustawy AML.
- Płatności kartą: Opłacenie transakcji przy użyciu karty płatniczej/kredytowej nie stanowi wpłaty gotówki.
- Częściowe płatności gotówką: Ważne jest, aby rozróżnić całą transakcję od samej wpłaty gotówkowej. Obowiązek raportowania dotyczy przyjętej wpłaty gotówkowej, a nie całej transakcji zakupu.
- Przykład: Jeśli za towar o wartości 80 000 zł, 20 000 zł zapłacono gotówką, a 60 000 zł przelewem, sprzedawca nie raportuje całej kwoty 80 000 zł. Raportuje jedynie wpłatę gotówkową, ale ponieważ 20 000 zł jest poniżej progu 15 000 EUR, w tym przypadku nie ma obowiązku raportowania tej konkretnej wpłaty w ramach AML.
AML a transfery środków pieniężnych – kogo dotyczą?
Obowiązek raportowania wykonanego transferu środków pieniężnych (powyżej 15 000 euro) dotyczy wyłącznie dostawców usług płatniczych3, którzy realizują zlecenie klienta. Ustawa AML nie nakłada obowiązku raportowania tzw. „transferu zbiorczego”4, chyba że jeden z pojedynczych transferów składających się na niego przekracza próg 15 000 euro – wtedy ten konkretny transfer powinien być zaraportowany zgodnie z wymogami AML.
Ryzyko AML: Pamiętaj o ocenie ryzyka!
Nawet jeśli konkretna transakcja gotówkowa nie przekracza progu 15 000 euro i nie podlega raportowaniu, to nie zwalnia to instytucji obowiązanej z innych obowiązków wynikających z ustawy AML. Dziwne zachowania klientów, takie jak dzielenie płatności na „podprogowe” kwoty (np. 14 999 EUR gotówką i reszta przelewem), mogą stanowić przesłankę do oceny ryzyka związanego z transakcją i w konsekwencji, mogą wymagać przesłania do GIIF zawiadomienia, o którym mowa w art. 74 ustawy AML (tzw. zawiadomienia o podejrzanej transakcji).
Komunikat GIIF ma na celu ujednolicenie praktyk raportowania i rozwianie wątpliwości, które mogą prowadzić do błędów w przestrzeganiu przepisów AML. Pamiętaj, że dokładne zrozumienie i stosowanie się do tych wytycznych jest kluczowe dla prawidłowego wypełniania obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Masz wątpliwości dotyczące swoich obowiązków AML? Skontaktuj się z nami!
Szukasz rozwiązania, które zapewni zgodność z przepisami, zwiększy efektywność i zminimalizuje ryzyko?
Spotkajmy się, i zobacz możliwości kompleksowej platformy do automatyzacji AML, stworzonej z myślą o specyfice polskiego rynku i wyzwaniach Twojej branży.
1 Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2019 r. poz. 1115 z późn. zm.).
2 Komunikat nr 11 w sprawie raportowania do GIIF informacji o transakcjach ponadprogowych, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy AML.
3 Zdefiniowany w art. 3 pkt 5 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych.
4 Zdefiniowany w art. 3 pkt 10 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847.